Metody identyfikacji źródeł emisji

    źródła emisji schematW artykule tym prezentujemy metody jakie wykorzystujemy do identyfikacji źródeł emisji w instalacjach przemysłowych i zakładach wytwórczych. Mogą one być stosowane zarówno wobec instalacji, które poddajemy weryfikacji po raz pierwszy (poznawanych), jak i do sprawdzenia kompletności źródeł z instalacji znajdujących się w systemie bilansowania emisji (nadzorowanych w sposób stały). Skierowanie pytania do pracowników służb utrzymania ruchu o emitory funkcjonujące w poszczególnych obiektach pozwala na skuteczną identyfikację wyłącznie pojedynczych, znaczących wylotów. W sytuacji gdy obiekt wyposażony jest w wiele podobnych emitorów, wskazanie które z nich stanowią źródło emisji substancji do powietrza, a którymi uwalniane są obojętne składniki powietrza jest bardzo trudne i w praktyce nie przynosi zakładanych efektów. Skuteczną i efektywną metodą identyfikacji emitorów jest postępowanie dwuetapowe, obejmujące:

    - etap I: wyodrębnienie spośród wszystkich fizycznie istniejących wylotów emitorów wskazanych na podstawie jednej z opisanych poniżej metod,

    - etap II: ocena pozostałych wylotów pod kątem możliwości emisji substancji innych niż obojętne składniki powietrza.

    Identyfikacja źródeł emisji na podstawie analizy procesów jednostkowych

    A. Określenie procesów oraz surowców, materiałów pomocniczych, produktów i odpadów:

    Poznanie ogólnej charakterystyki procesu wytwórczego oraz strumieni procesowych pozwala określić potencjalne obszary, w których może dochodzić do emisji substancji do powietrza. Zakres analizy procesów powinien obejmować co najmniej:

    - transport surowców i materiałów pomocniczych, ich rozładunek i magazynowanie,

    - przygotowanie surowców z wykorzystaniem procesów fizycznych lub chemicznych,

    - właściwe procesy wytwórcze,

    - procesy obróbki wykończeniowej produktu, magazynowania i załadunku do ekspedycji,

    - procesy zagospodarowania odpadowych strumieni procesowych,

    - zagospodarowanie odpadów stałych, ścieków, strumieni gazowych,

    - źródła pozyskania energii w procesie spalania paliw,

    - pracę instalacji w warunkach odbiegających od normalnych, w szczególności podczas uruchomienia i zatrzymywania,

    - rozruch instalacji (pierwsze uruchomienie), zakończenie eksploatacji instalacji.

    B. Identyfikacja procesów i operacji emisyjnych:

    Uszczegółowienie każdego z ww. elementów pozwala na wytypowanie operacji lub całych procesów, którym towarzyszy unos substancji do powietrza. Przykładem mogą być operacje przeładunku surowców, mediów i produktów. Przemieszczaniu materiałów sypkich w zależności od sposobu transportu może towarzyszyć uwalnianie zapylonego gazu transportującego (transport pneumatyczny) lub unos pyłu z przesypów przenośników mechanicznych, z kolei transportowi cieczy łatwo parujących może towarzyszyć uwalnianie „oparów” ze zbiorników w trakcie ich napełniania. Prześledzenie drogi każdego komponentu umożliwia zadanie operatorowi / projektantowi precyzyjnych pytań pozwalających wskazać miejsca unosu lub emisji do atmosfery, między innymi:

    - o wyloty gazu transportującego materiały sypkie (przeważnie powietrza lub azotu), zwierającego pozostałości pyłu po separacji transportowanego materiału z gazu nośnego,

    - sposób postępowania z „oparami” ciekłych substancji lotnych magazynowanych w zbiornikach bezciśnieniowych (wylot do atmosfery, zawrót wahadłem gazowym, kolektorowanie i neutralizacja).

    Trudniejsze do identyfikacji są operacje w obrębie procesów przygotowawczych i właściwych procesów wytwórczych. Analizę poszczególnych operacji można poprzedzić uzyskaniem informacji o obszarach, w których procesy są prowadzone w założeniu w sposób hermetyczny, lub w których odbierane z aparatów / sekcji odgazy są kolektorowane. Zabieg ten pozwala ograniczyć zakres szczegółowej analizy procesów do obszarów pozostałych.

    Analiza procesów jednostkowych stanowi źródło informacji między innymi o odpadowych strumieniach procesowych. Ocena przebiegu operacji, którym są one poddawane powinna obejmować wszystkie etapy obróbki strumieni, łącznie z zagospodarowaniem ostatecznym lub neutralizacją. Zasada ta dotyczy również odpadów, które mogą stanowić źródło emisji pyłu, lotnych związków organicznych, amoniaku oraz ścieków zawierających LZO i stanowiących potencjalne źródło emisji do powietrza.

    Przegląd procesu dostarcza również informacje o charakterystyce energetycznej, stanowiącej punkt wyjścia do określenia:

    - źródeł ciepła, w tym źródeł spalania paliw,

    - układów grzewczych (nośników ciepła), w tym układów dowthermowych,

    - układów chłodniczych, w tym układów zawierających amoniak, substancje kontrolowane lub f-gazy.

    Oprócz określenia procesów i operacji właściwych dla normalnych warunków pracy instalacji uwagi wymagają warunki odbiegające od normalnych, przy których może dochodzić do emisji innych rodzajów substancji lub o innej skali niż w warunkach normalnych, np. zrzuty gazów procesowych w trakcie uruchamiania instalacji przemysłowych, przedmuch azotem instalacji po zatrzymaniu, prowadzony w ramach przygotowania do rewizji lub remontu.

    Szczególnym przypadkiem emisji w warunkach pracy instalacji odbiegających od normalnych jest rozruch (pierwsze uruchomienie po wybudowaniu) oraz przygotowanie do zakończenia eksploatacji instalacji. Sytuacje te wymagają analizy przebiegu operacji i identyfikacji etapów mogących powodować znaczące emisje.

    Identyfikacja źródeł emisji na podstawie wizji lokalnej

    źródła emisji emitoryMetoda obserwacji obiektów i sprecyzowanie pytań o poszczególne wyloty jest skuteczna wobec:

    - pojedynczych, wyodrębnionych urządzeń i wylotów znajdujących się poza budynkami,

    - odciągów odgazów z łatwo dostępnych maszyn i urządzeń zlokalizowanych wewnątrz hal,

    - układów wentylacji mechanicznej pomieszczeń produkcyjnych i niektórych pomieszczeń magazynowych.

    W wymienionych przypadkach wyloty odgazów dają się łatwo zidentyfikować, dzięki czemu jest możliwe ich wiarygodne przypisanie do procesu oraz ocena, czy stanowią źródło emisji, czy też wprowadzają do powietrza wyłącznie substancje inertne.

    Podstawą oceny emisji z mechanicznych układów wentylacji ogólnej hal jest obserwacja urządzeń i procesów, z których zanieczyszczenia mogą być uwalniane do wnętrza pomieszczeń. Źródło unosu mogą również stanowić nieszczelności instalacji znajdującej się w hali, w której wykorzystywane są lotne związki organiczne. Jednym ze sposobów weryfikacji emisji z układów wentylacyjnych jest analiza wyników pomiarów czynników chemicznych na stanowiskach pracy. Wyniki potwierdzające obecność substancji w powietrzu wewnątrz hali wskazują również na prawdopodobną emisję z układu wentylacyjnego do atmosfery.

    Identyfikacja źródeł emisji niezorganizowanej

    Emisja z nieszczelności instalacji:

    Istnieje zasadnicza różnica w ocenie możliwości występowania emisji z nieszczelności instalacji wobec substancji gazowych (głównie lotnych związków organicznych) oraz pyłów. Jeśli w obrębie zakładu eksploatowana jest instalacja, w której znajdują się LZO, z bardzo wysokim prawdopodobieństwem można przyjąć, że stanowi ona jako całość źródło emisji niezorganizowanej (szerzej zagadnienia te opisujemy w dziale Emisja niezorganizowana, w zakładce Nieszczelności instalacji). Kwestią oceny pozostają jedynie rodzaje emitowanych substancji oraz skala emisji. Instalacje operujące materiałami stałymi mogą być natomiast narażone na nieszczelności w obrębie niektórych układów lub wrażliwych urządzeń. Pozostała część instalacji może być skutecznie zhermetyzowana. Identyfikacja nieszczelności wymaga przeprowadzenia wizji lokalnej i zebrania dodatkowych informacji o historii incydentów rozszczelnień.

    Pozostałe źródła niezorganizowanej emisji pyłów:

    Ocena możliwości występowania emisji niezorganizowanej pyłu z większości rodzajów źródeł sprowadza się do stwierdzenia ich obecności (występowanie źródła oznacza emisję). Do źródeł tych należą:

    - drogi i place o nawierzchni utwardzonej kruszywami lub zanieczyszczonej nawierzchni asfaltowej lub betonowej,

    - drogi nieutwardzone,

    - operacje przeładunku materiałów sypkich (leje zasypowe taśmociągów, miejsca wyładunku z taśmociągów, przeładunek z wykorzystaniem ładowarek lub dźwigów),

    - hałdy magazynowe.

    Źródłem, które wymaga szczegółowej oceny są drogi utwardzone. W przypadku gdy powierzchnia drogi jest pozbawiona cząstek wolnych, nie ma możliwości wyznaczenia emisji pyłu. Tym samym przyjmuje się, że droga ta lub jej odcinek nie stanowi źródła emisji wtórnej. Sprawdzenie można wykonać według procedury Procedures for sampling surface/bulk dust loading zawartej w załączniku C.1 Emissions Factors & AP 42, Compilation of Air Pollutant Emission Factors US EPA.

    Emisja z układów chłodniczych:

    Podstawą określenia możliwości emisji z układów chłodniczych jest identyfikacja sposobu wymiany ciepła i czynnika chłodniczego. Dla układów zamkniętych, w których znajdują się substancje kontrolowane lub f-gazy możliwość emisji dotyczy wyłącznie uwolnień niezmierzonych, powodowanych uszkodzeniami aparatów. Układy otwarte (wodne) wymagają natomiast oceny podatności na zanieczyszczenie wody substancjami, które mogą następnie dyfundować do powietrza.

    Opisane powyżej metody pozwalają na efektywne przeprowadzenie pierwszego etapu charakteryzowania emisji z instalacji, to jest na identyfikację źródeł. Stanowią jednocześnie podstawę wyboru metod jej parametryzacji:

    - indywidualnie dla każdego zidentyfikowanego źródła,

    - zbiorczo dla grup źródeł, np. na podstawie bilansu LZO,

    i w dalszej kolejności wdrożenia systemu monitorowania i zarządzania emisjami.

    Aktualności
    • 27
      styczeń
      Na stronie KOBiZE zostały opublikowane dwa ważne komunikaty: 1. Komunikat o próbach wyłudzania danych za pomocą wiadomości e-mail podszywających się pod KOBiZE i kierujących na fałszywy panel logowania Przejdź do strony komunikatu Komunikat jest ważnym sygnałem o zauważeniu przez przestępców potencjału systemów sprawozdawczych. Rekomendujemy zachowanie szczególnej ostrożności wobec wiadomosci dotyczących wszystkich systemów sprawozdawczych, w tym GUS i E-PRTR. W razie utraty danych logowania należy bezzwłocznie skontaktować się z administratorem systemu. 2. Raport o najczęściej występujących błędach przy wprowadzaniu danych do systemu CBAM Przejdź do Raportu Pozostałe dokumenty dotyczace CBAM są dostępne pod adresem ttps://www.kobize.pl/pl/article/cbam/id/2453/materialy-do-pobrania
    • 27
      styczeń
      Jest już dostępna aplikacja Ślad C opracowana przez Ryszarda Samocia – twórcy wiodącego oprogramowania do obliczeń rozprzestrzeniania substancji w powietrzu Operat FB. Aplikacja umożliwia obliczenia śladu węglowego wg protokołu GHG we wszystkich trzech zakresach, w tym upstream i downstream zakresu III, w jakości oprogramowania Proeko RS. Aplikacja jest skierowana do zakładów i podmiotów, a także do firm zajmujących się usługowo wyznaczaniem śladu węglowego, tak by obliczenia były intuicyjne i najprostsze jak to tylko możliwe. Licencja zapewnia dostęp do aktualizowanej na bieżąco bazy wskaźników. Szczegółowy opis aplikacji znajduje się na stronie: https://proekors.pl/slad-c
    • 20
      styczeń
      W minionym tygodniu Komisja Europejska poprzez EU-BRITE opublikowała projekt BREFu dla przemysłu ceramicznego (CER). Dokument jest pierwszym projektem opracowanym według zasad znowelizowanej dyrektywy o emisjach przemysłowych, tak zwanej dyrektywy IED 2.0. BREF obejmuje projekt konkluzji BAT. W zakresie głębokiej transformacji przemysłowej (pkt 5.2) w konkluzjach zaproponowano zastąpienie tradycyjnych paliw energią elektryczną lub wodorem. Przejdź do Projekt dokumentu referencyjnego BREF dla przemysłu ceramicznego
    NEWSLETTER:
    Jeśli chcesz otrzymywać powiadomienia o nowych artykułach zapisz się
     
    obliczenia śladu węglowego
    Operat FB
    Katalizatory do redukcji LZO - Katalizator Grupa PONER
    Smart City FORUM 11-12 czerwca 2025 w Rzeszowie
    Targi Ekotech 8–10 kwietnia 2025 w Kielcach

    Zobacz komunikaty KE / JRC / UE-BRITE (IPPC Bureau) / INCITE / Rada Unii Europejskiej / Rada Europejska / US EPA / EEA / NIK / ETO / GDOŚ / GIOŚ / WIOŚ / IOŚ / MKiŚ:

    KE [system nowych zezwoleń na import od 1 stycznia 2026 towarów objętych CBAM]: Commission Implementing Regulation as regards the conditions and procedures related to the status of authorised CBAM declarant (28.3.2025)

    MKiŚ: Pakt na rzecz czystego przemysłu w Radzie EU ds. Środowiska (27.3.2025)

    KOBiZE: Obowiązek składania sprawozdań CBAM za I kwartał 2025 roku (27.3.2025)

    MKiŚ: Źródła danych na potrzeby opracowania miejskich planów adaptacji do zmian klimatu - bezpłatny webinar 2 kwietnia 2025 r. (27.3.2025)

    Rada Unii Europejskiej: Rada uzgadnia stanowisko co do mechanizmu tymczasowych odroczeń mającego zwiększyć konkurencyjność UE i zapewnić firmom pewność prawa (26.3.2025)

    KOBiZE: Robert Jaszke „Kluczowe kwestie systemu ETS2 dla sektorów budynków, transportu drogowego i tzw. sektorów dodatkowych nieobjętych systemem ETS” (26.3.2025)

    INCITE: pierwsze warsztaty dla sektora żelaza i stali 13-15 maja 2025

    U.S. EPA [transport]: Court Sentences Hino Motors Ltd., a Toyota Subsidiary, and Imposes Over $1.6B in Penalties for Emissions Fraud Scheme (19.3.2025)

    KOBiZE: Aktualizacja formularza rocznego raportu na temat wielkości emisji CO2 dla instalacji (18.3.2025)

    U.S. EPA [zmiany w polityce klimatycznej USA]: Administrator Zeldin in WSJ: “EPA Ends the ‘Green New Deal’” (17.3.2025)

    U.S. EPA [emisje CO2 vs zmiany klimatu]: ICYMI - Wall Street Journal Editorial Lauds Reconsideration of EPA’s Endangerment Finding, Calling it “Trump’s Biggest Climate Decision” (14.3.2025)

    JRC: Econometric model derived from meta-analysis to estimate VSL and VOLY associated to air pollution at a global level (14.3.2025)

    JRC: Towards the prevention of rebound effects in Europe and beyond: insights for policymaking (14.3.2025)

    JRC: Comparison of source apportionment targeting hot-spot concentration and average population exposure (14.3.2025)

    EU-BRITE: The Kick-off Meeting report for the drawing up of the Best Available Techniques Reference Document for mineral extraction, including on-site processing operations (MIN BREF) is available on the EU-BRITE website (14.3.2025)

    EPA [program ochrony powietrza ze względu na ozon] Approves State of Texas Plan to Improve Air Quality in San Antonio Area (13.3.2025)

    KOBiZE: Komunikat - poprawa funkcjonowania Krajowej bazy (12.3.2025)

    EPA [transport] Announces Action to Implement POTUS’s Termination of Biden-Harris Electric Vehicle Mandate (12.3.2025)

    U.S. EPA [rezygnacja z raportowania emisji CO2] Trump EPA Announces Reconsideration of Burdensome Greenhouse Gas Reporting Program (12.3.2025)

    U.S. EPA: Administrator Zeldin Begins Restructuring Regional Haze Program (12.3.2025)

    U.S. EPA [weryfikacja podstaw przeciwdziałania zmianom klimatu] Trump EPA Kicks Off Formal Reconsideration of Endangerment Finding with Agency Partners (12.3.2025)

    EPA Announces Action to Address Costly Obama, Biden “Climate” Measurements - Social Cost of Carbon (12.3.2025)

    U.S. EPA [rewizja przepisów dot. elektrowni węglowych] Trump EPA to Reconsider Biden-Harris MATS Regulation That Targeted Coal-Fired Power Plants to be Shut Down (12.3.2025)

    U.S. EPA [rewizja wymagań dla przemysłu ropy naftowej i gazu] Trump EPA Announces OOOO b/c Reconsideration of Biden-Harris Rules Strangling American Energy Producers (12.3.2025)

    U.S. EPA [rewizja wymagań dla przemysłu] Trump EPA Announces Reconsideration of Air Rules Regulating American Energy, Manufacturing, Chemical Sectors NESHAPs (12.3.2025)

    U.S. EPA [regionalne programy ochrony powietrza] Administrator Zeldin Takes Action to Prioritize Cooperative Federalism, Improve Air Quality Faster (12.3.2025)

    U.S. EPA [rewizja norm jakości powietrza dla PM2,5] Trump EPA Announces Path Forward on National Air Quality Standards for Particulate Matter (PM2.5) to Aid Manufacturing, Small Businesses (12.3.2025)

    EPA [weryfikacja przepisów w U.S.A.] Launches Biggest Deregulatory Action in U.S. History (12.3.2025)

    KOBiZE: Komisja Europejska opublikowała wniosek prawodawczy dot. uproszczeń w ramach CBAM (10.3.2025)

    INCITE: INCITE Team conducts site visits to Iron and Steel demonstration and first-of-a-kind industrial installations in Europe (7.3.2025)

    MKiŚ: List intencyjny dot. rozwoju technologii wychwytu, składowania i wykorzystania CO2 (6.3.2025)

    Zobacz bieżące artykuły w Atmospheric Environment:

    Very volatile and volatile organic compounds (VVOCs/VOCs) and endotoxins in the indoor air of German schools and apartments

    The significant effects of loading mass on emissions of intermediate and semi-volatile volatility organic compounds from diesel trucks

    Mass flow analysis of tire-wear particles, including carbon black, and implications for road dust management

    Zobacz EUR-Lex:

    Sprostowanie do rozporządzenia wykonawczego Komisji UE 2025/33 z dnia 13 stycznia 2025 r. zezwalającego na zwolnienie na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2024/573 w odniesieniu do stosowania fluorowanych gazów cieplarnianych o GWP równym 150 lub większym w schładzarkach lub zamrażarkach szokowych, urządzeniach do wyrobu lodów produkowanych metodą tradycyjną, urządzeniach do wyrobu lodu, wózkach do przechowywania i regeneracji żywności, komorach chłodniczo-garowniczych, urządzeniach do napojów lodowych i urządzeniach do kremowych napojów lodowych (27.3.2025)

    Zawiadomienie Komisji – Wytyczne dotyczące planów społeczno-klimatycznych (25.3.2025)

    Zawiadomienie KomisjiSpis treści – Wytyczne techniczne dotyczące stosowania zasady nie czyń poważnych szkód na podstawie rozporządzenia w sprawie Społecznego Funduszu Klimatycznego (25.3.2025)

    Sprostowanie do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2024/573 z dnia 7 lutego 2024 r. w sprawie fluorowanych gazów cieplarnianych, zmieniającego dyrektywę UE 2019/1937 i uchylającego rozporządzenie UE nr 517/2014 (24.3.2025)

    Rozporządzenie wykonawcze Komisji UE 2025/486 z dnia 17 marca 2025 r. ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2023/956 w odniesieniu do warunków i procedur dotyczących statusu upoważnionego zgłaszającego CBAM (18.3.2025)

    Decyzja wykonawcza Komisji UE 2025/473 z dnia 12 marca 2025 r. w sprawie uznania, że sprawozdanie przedłożone przez Czechy na podstawie art. 31 ust. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2018/2001 zawiera dokładne dane służące do pomiaru emisji gazów cieplarnianych związanych z uprawą ziarna pszenicy ozimej, buraka cukrowego, ziarna kukurydzy, kukurydzy na kiszonkę, ziarna jęczmienia jarego i ziarna jęczmienia ozimego w tym państwie członkowskim (14.3.2025)

    Decyzja wykonawcza Komisji UE 2025/478 z dnia 12 marca 2025 r. w sprawie uznania, że sprawozdanie przedłożone przez Słowację na podstawie art. 31 ust. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2018/2001 zawiera dokładne dane służące do pomiaru emisji gazów cieplarnianych związanych z uprawą rzepaku i ziarna kukurydzy w tym państwie członkowskim (13.3.2025)

    Sprostowanie do rozporządzenia wykonawczego Komisji UE 2024/2174 z dnia 2 września 2024 r. ustanawiającego zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2024/573 w odniesieniu do formatu etykiet dla niektórych produktów i urządzeń zawierających fluorowane gazy cieplarniane i uchylającego rozporządzenie wykonawcze Komisji UE 2015/2068 (12.3.2025)

    ZAWIADOMIENIE KOMISJI w sprawie interpretacji i wykonania niektórych przepisów prawnych aktu delegowanego w sprawie unijnej systematyki dotyczącej zrównoważonego rozwoju w dziedzinie środowiska, aktu delegowanego w sprawie unijnej systematyki dotyczącej zmiany klimatu oraz aktu delegowanego określającego obowiązki w zakresie ujawniania informacji dotyczących unijnej systematyki (5.3.2025)

    Sprostowanie do rozporządzenia wykonawczego Komisji UE 2024/2473 z dnia 19 września 2024 r. ustanawiającego zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2024/573 w odniesieniu do rejestracji w portalu fluorowanych gazów cieplarnianych i uchylającego rozporządzenie wykonawcze Komisji UE 2019/661 (5.3.2025)

    Sprostowanie do rozporządzenia wykonawczego Komisji UE 2024/2195 z dnia 4 września 2024 r. określającego format składania sprawozdań zawierających dane, o których mowa w art. 26 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2024/573 w sprawie fluorowanych gazów cieplarnianych, oraz uchylającego rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 1191/2014 (5.3.2025)

    Decyzja wykonawcza Komisji UE 2025/387 z dnia 27 lutego 2025 r. w sprawie uznania, na podstawie art. 31 ust. 2 i 4 dyrektywy UE 2018/2001, że sprawozdanie zawiera dokładne dane do celów pomiaru emisji gazów cieplarnianych związanych z uprawą pszenicy, żyta, jęczmienia ozimego, jęczmienia jarego, pszenżyta, rzepaku, kukurydzy na ziarno, słonecznika, soi, buraka cukrowego, ziemniaka i kukurydzy na kiszonkę w Austrii (4.3.2025)