Opłaty za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza – spalanie paliw w źródłach, z których emisja mierzona jest w sposób okresowy
Zakres substancji wymagających uwzględnienia w systemie opłat
Teoretycznie niektóre spośród substancji emitowanych ze źródeł większej mocy (umownie ≥ 50 MW) mogą również w śladowych ilościach towarzyszyć spalaniu niektórych paliw w źródłach małych mocy. Do substancji tych należą: podtlenek azotu, amoniak, NMLZO, WWA (spalanie węgla), związki chloru (spalanie węgla), dioksyny i furany, specyficzne związki organiczne. Ponieważ obowiązek prowadzenia monitoringu emisji ww. substancji nie dotyczy źródeł, które nie wymagają uzyskania pozwolenia zintegrowanego, zakłada się, że skala emisji z tych źródeł jest na tyle mała, oraz ich oddziaływanie na jakość powietrza na tyle nieznaczne, że emisja tych substancji nie wymaga prowadzenia monitoringu. W razie konieczności udowodnienia, że emisja danej substancji nie występuje, można wykonać pomiar kontrolny. Warunki przyjmowania emisji równej zeru na podstawie wyników poniżej granicy wykrywalności zastosowanej metody omówiono obszernie w Dokumencie referencyjnym BAT dla ogólnych zasad monitoringu, (lipiec 2003 r.) oraz w projekcie JRC Monitoring emisji do powietrza i wody (październik 2013 r.). Przedstawiamy je w dziale Obliczenia emisji w zakładce Emisje zerowe i postępowanie z wynikami odbiegającymi. W przypadku wykluczenia ww. związków wielkość opłaty za emisję substancji ze źródła spalania paliw powinna obejmować następujące związki:
-
dwutlenek węgla,
-
tlenek węgla,
-
tlenki azotu (NO, NO2),
-
dwutlenek siarki,
-
pył,
-
sadza (ze źródeł opalanych paliwami stałymi lub ciekłymi),
-
metale zawarte w pyłach oraz związki rtęci dla źródeł opalanych niektórymi paliwami stałymi lub ciekłymi.
Wymienione powyżej rodzaje substancji odnoszą się do powszechnie wykorzystywanych paliw, takich jak węgiel kamienny, węgiel brunatny, koks, lekki olej opałowy oraz gaz ziemny. W przypadku źródeł zasilanych paliwami specyficznymi przeanalizowania wymaga możliwość powstawania emisji innych rodzajów substancji.
Wybór metod obliczeniowych
Jako podstawę wyznaczania należnych opłat przyjmuje się wyniki pomiarów okresowych, wyniki pomiarów jednorazowych lub wskaźniki. Generalną zasadą wyboru metod obliczeniowych jest nie powodowanie nadmiernych kosztów monitoringu, niewspółmiernych z wielkością należnych opłat. Kryterium wyboru sposobu wyznaczania emisji i rozliczania opłat stanowi jej skala i zmienność, które są zależne od mocy źródła oraz rodzaju paliwa. Umownie źródła można podzielić na dwie kategorie:
-
źródła o „znacznej” skali emisji obejmujące:
-
źródła opalane paliwami stałymi o mocy większej, równej 10 MW,
-
źródła opalane paliwami ciekłymi o mocy większej, równej 20 MW,
-
źródła opalane gazem o mocy większej, równej 30 MW,
-
-
źródła o nieznacznej skali emisji (źródła o mocy poniżej ww. wartości).
Wielkość opłat za emisję substancji podstawowych (NO, NO2, CO, pył)
Jako podstawę naliczenia opłaty za emisję tej grupy substancji w pierwszej kolejności w obliczeniach wykorzystywane są wyniki pomiarów okresowych, do których prowadzący instalacje zobowiązani są na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz. U. Nr 206 poz. 1291) lub na podstawie innych obowiązków określonych w pozwoleniach. Warunkiem uznania wyników ww. pomiarów za poprawne jest wykonanie pomiarów przez laboratorium akredytowane lub laboratorium własne objęte systemem zarządzania jakością, zgodnie z art. 147a ustawy Prawo ochrony środowiska. Wobec źródeł o nieznacznej skali emisji i nieobjętych ww. obowiązkami zaleca się wykonanie pomiarów o niskiej częstotliwości (raz na 3 lata lub raz na 5 lat) lub pomiarów jednorazowych, na podstawie których mogą zostać określone wskaźniki właściwe dla danego źródła. Rekomendacja do naliczania opłat za emisję tlenków azotu, tlenku węgla oraz pyłu na podstawie wyników pomiarów wynika z mechanizmów jakie powodują powstawanie emisji tych substancji. W przypadku każdej z nich o wielkości emisji decydują w głównej mierze warunki prowadzenia procesu spalania. Dlatego też zmierzone wartości emisji powinny odnosić się do parametrów charakteryzujących proces w czasie wykonywania pomiarów, przede wszystkim ilości wytwarzanej energii, strumienia wykorzystywanego paliwa lub pośrednio do jego pochodnej, to jest wielkości emisji dwutlenku węgla. Rodzaje wskaźników i ich znaczenie dla jakości wyników obliczeń emisji całkowitych przedstawiono w dziale Obliczenia emisji w zakładce Spalanie paliw.
Wobec źródeł o nieznacznej skali emisji i nieobjętych obowiązkiem wykonywania okresowych pomiarów dopuszcza się również wyznaczanie należnych opłat na podstawie ładunków substancji obliczonych z wykorzystaniem wskaźników literaturowych, np. KOBiZE, mając na uwadze, że są to wskaźniki w wysokim stopniu uogólnione (uzyskane na podstawie szerokiego zbioru wyników) oraz że ich przyjęcie jest jedynie zaakceptowaniem alternatywnej metody obliczeń i nie może stanowić podstawy do oceny dotrzymania przez źródło standardu emisyjnego tlenków azotu.
Wielkość opłat za emisję dwutlenku siarki
Jako podstawę naliczenia opłaty za emisję SO2 wykorzystuje się przeważnie wskaźniki uwzględniające bieżącą zawartość związków siarki w paliwie. Wielkość emisji określa w takim przypadku równanie: E = B × S × X; gdzie: B – zużycie paliwa o danej zawartości związków siarki, S – zawartość związków siarki w paliwie (jako siarka całkowita), X – współczynnik utleniania. Poprawność wyznaczenia opłaty za emisję dwutlenku siarki zależy od uzyskania dostatecznie szczegółowych danych o paliwie, np. właściwych dla partii węgla lub oleju, średnich miesięcznych zawartości związków siarki w gazie ziemnym.
Wielkość opłat za emisję dwutlenku węgla
Jako podstawę naliczenia opłaty za emisję dwutlenku węgla zaleca się stosowanie współczynnika utleniania właściwego dla systemu handlu uprawnieniami do emisji CO2, lub w drugiej kolejności współczynnika opublikowanego przez KOBiZE.
Wielkość opłat za emisję metali ciężkich
Wysokość opłat za emisję metali ze spalania paliw stałych (spalanie węgla) i ciekłych można obliczyć na podstawie wyników pomiarów okresowych (wielokrotnych) lub pomiaru jednorazowego. Zalecany wskaźnik emisji określa ilość metali przypadającą na jednostkę masy wyemitowanego pyłu (kg/kg pyłu). Zasady wyznaczania wskaźników emisji przedstawiamy w dziale Obliczenia emisji w zakładce Spalanie paliw. Skład chemiczny emitowanych pyłów dostępny jest w wielu opracowaniach, m.in. w bazie danych US EPA Speciate, dostępnej na stronie internetowej http://www.epa.gov/ttnchie1/software/speciate/, oraz Prace i studia nr 79, Konieczyński J., Biliński W., Komosiński B., Kozielska B., Mathews B. Pastuszka J., Pałamarczuk P., Rachwał T., Stec K., Talik E. (2010) Właściwości pyłu respirabilnego emitowanego z wybranych instalacji (redakcja: Jan Konieczyński), IPIŚ PAN, Zabrze, które są dostępne na stronie internetowej http://www.ipis.zabrze.pl/dokumenty/pis/m79.pdf Możliwe jest również wyznaczenie wskaźnika emisji metali w odniesieniu do strumienia paliwa spalanego w trakcie pomiarów.
Wielkość opłat za emisję sadzy
Wielkość emisji sadzy zależy od rodzaju stosowanego paliwa, emisja towarzyszy głownie spalaniu paliw stałych, oraz warunków spalania. Jeśli jest to uzasadnione ekonomicznie, wskaźnik emisji można wyznaczyć na podstawie jednorazowego pomiaru. W pozostałych przypadkach zaleca się wykorzystanie wskaźników literaturowych.
