Opłaty za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza – zasady ogólne

>>> najbliższe szkolenie: Specjalista ds. Emisji 12-13.09.2023

Wynikający z art. 273 ustawy Prawo ochrony środowiska obowiązek ponoszenia opłaty za wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza dotyczy wszystkich prowadzących instalacje, z zastrzeżeniem art. 289 (opłata poniżej 800 zł/rok), bez względu na sposób usankcjonowania emisji, to jest poprzez pozwolenie lub zgłoszenie. Aby wartość należnej opłaty można było uznać za prawidłową, muszą zostać spełnione dwa warunki:

1. wielkości emisji muszą być prawidłowo obliczone,

2. prawidłowo muszą zostać przyjęte stawki opłat.

Ad. a) Obliczenia emisji powinny obejmować wszystkie rodzaje substancji uwalnianych do powietrza oraz wszystkie źródła emisji eksploatowane przez prowadzącego instalację. Powinny również wykorzystywać najbardziej dokładną i wiarygodną spośród dostępnych metod obliczeniowych, wg hierarchii:

• dane z systemu pomiarów ciągłych,

• wskaźniki oparte na wynikach pomiarów okresowych, bilansach lub wskaźniki ogólne o wysokiej pewności (dotyczy głównie wskaźników emisji dwutlenku węgla),

• wskaźniki literaturowe.

Zasada zastosowania najbardziej wiarygodnej metody obliczeniowej odpowiada w teorii wymaganiom ustawy Prawo ochrony środowiska, zgodnie z którą podstawą wyznaczenia opłaty za emisję albo kary za przekroczenie warunków pozwolenia jest ładunek substancji faktycznie wyemitowanych do powietrza. W praktyce, mając na uwadze skuteczność postępowania, niepewności w obliczeniach rozstrzygane są w dwojaki sposób:

• sposób zawyżający wartość emisji (w uzasadnionych granicach): kiedy wyznaczającym ilość wyemitowanych substancji jest prowadzący instalację,

• sposób zaniżający wartość emisji: kiedy wyznaczającym ilość wyemitowanych substancji jest marszałek lub wojewódzki inspektor ochrony środowiska

Ad. b) Wybór stawek opłat powinien uwzględniać:

• ich zróżnicowanie: np. gdy w pyle obecne są związki metali, opłatę należy wyznaczyć na podstawie wielkości emisji poszczególnych związków metali lub ich grup, oraz stawek właściwych dla poszczególnych metali, a pozostałą część masy pyłu według odpowiedniej stawki dla pyłu,

• najwyższy poziom wiedzy: np. gdy znany jest skład lotnych związków organicznych, tę część LZO, którą można wyznaczyć w rozbiciu na poszczególne substancje lub ich grupy, można rozliczyć według właściwych dla nich stawek, a pozostałą część LZO po stawce odpowiadającej substancjom organicznym (ogółem).

Wielkości i rodzaje emitowanych substancji, za które podmiot ponosi opłaty powinny ponadto:

• wyczerpująco odpowiadać rodzajom i ilościom wykorzystywanych surowców i materiałów pomocniczych (dotyczy w szczególności LZO oraz paliw), tzn. odpowiadać ilościom wynikającym z bilansu procesu i pomiarów zużycia surowców, materiałów pomocniczych, itp.,

• uwzględniać wszystkie warunki pracy instalacji, w tym emisje towarzyszące zatrzymaniom i uruchomieniom instalacji oraz uwolnieniom przypadkowym, również spowodowanym awariami,

• uwzględniać emisję niezorganizowaną,

• uwzględniać w najwyższym możliwym stopniu zmienność parametrów procesów, surowców i mediów energetycznych,

• zapewniać spójność wielkości prezentowanych w zestawieniach stanowiących podstawę naliczania opłat z systemami sprawozdawczymi (KOBiZE, GUS, PRTR),

• odpowiadać co najmniej w minimalnym zakresie powszechnej wiedzy o emisji z danego rodzaju źródeł, publikowanych np. w sprawozdaniach PRTR składanych przez innych prowadzących instalacje tego samego rodzaju (wykluczenie substancji powinno znajdować uzasadnienie technologiczne).

Parametrem dodatkowym, który powinien być skorelowany z wielkościami obliczonych emisji jest ocena spełnienia wymogu posiadanego pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza lub pozwolenia zintegrowanego, oraz ocena dotrzymania warunków pozwolenia. Informacje te umożliwiają poprawne wyznaczenie opłaty podstawowej, lub opłaty podwyższonej z tytułu braku wymaganego pozwolenia lub kary. W przypadku gdy w okresie obliczeniowym następuje zmiana wyniku oceny: emisja zgodna z zakresem pozwolenia / emisja bez wymaganego pozwolenia, wielkości emisji powinny zostać przyporządkowane do jednej z dwóch kategorii:

• wielkość emisji w okresie pracy instalacji bez wymaganego pozwolenia,

• wielkość emisji w okresie pracy instalacji z wymaganym pozwoleniem,

Podstawowe wymagania prawne dotyczące naliczania opłat za emisję i zapisane w ustawie Prawo ochrony środowiska przedstawiamy w dziale Prawo w zakładce Opłaty za wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza.