Mitygacja i ocena oddziaływania na środowisko

    mitygacja ślad węglowyOpracowany przez Ministerstwo Środowiska Poradnik przygotowania inwestycji z uwzględnieniem zmian klimatu, ich łagodzenia i przystosowania do tych zmian oraz odporności na klęski żywiołowe zawiera omówienie głównych aspektów związanych ze zmianami klimatu w kontekście obowiązkowej oceny emisji CO2 i wpływu przedsięwzięć na klimat i metod oceny odporności na potencjalne zmiany klimatu. Opracowanie jest szczególnie przydatne w przygotowaniu aplikacji o fundusze UE dla inwestycji związanych z mitygacją zmian klimatu, adaptacją i wzrostem bezpieczeństwa wobec klęsk żywiołowych. Wykorzystanie zaleceń, w szczególności sposobów prognozowania skutków ekologicznych inwestycji może wobec wielu rodzajów przedsięwzięć ułatwić ich finansowanie w perspektywie finansowej 2014-2020.

    Oprócz inwestorów, w tym beneficjentów wniosków o dofinansowanie z funduszy UE oraz instytucji i podmiotów  uczestniczących w procesie pozyskiwania środków, poradnik ma znaczenie dla organów wydających decyzję środowiskowe i organów opiniujących/uzgadniających – biorących udział w procedurze OOŚ, SOOŚ (ocena oddziaływania na środowisko,  strategiczna ocena oddziaływania na środowisko).

    Opublikowany poradnik nie stanowi źródła prawa i nie ma charakteru dokumentu wiążącego. Może natomiast ułatwić spełnienie obowiązku oceny inwestycji wobec zmian klimatu, określonego w art. 51 ust. 2 pkt 2 lit. e i art. 66 ust. 1 pkt 7 Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz umożliwi przygotowanie na zmiany wynikające z implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2011/92/UE zmienionej dyrektywą nr 2014/52/UE, które na mocy ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2017 roku.

    Łagodzenie zmian klimatu (mitygacja)

    Poradnik przygotowania inwestycji z uwzględnieniem zmian klimatu, ich łagodzenia i przystosowania do tych zmian oraz odporności na klęski żywiołowe nie określa klasyfikacji przedsięwzięć pod względem emisji dwutlenku węgla, ani wymagań ograniczenia skali wpływu na klimat. Rekomenduje rozważenie w ramach analizy wariantów opcji minimalizujących emisję gazów cieplarnianych, jednak podkreśla, że nie jest to równoznaczne z wyborem wariantu o najmniejszej emisji gazów cieplarnianych. Zobowiązania podmiotu decydującego się na realizację inwestycji w zakresie emisji dwutlenku węgla reguluje kompleksowo system handlu uprawnieniami do emisji CO2 oraz wobec niektórych instalacji przepisy dotyczące najlepszych dostępnych technik BAT, z uwzględnieniem zagadnień efektywności energetycznej. W naturalny sposób, dzięki nowoczesnym technikom, znaczna część przedsięwzięć polegających na budowie nowych instalacji lub obiektów charakteryzuje wysoki poziom efektywności energetycznej i odpowiadające jej znaczne ograniczenie emisji CO2 i wpływu na klimat (mitygacja wynikająca z wysokiego poziomu techniki). Ocena oddziaływania na środowisko w zakresie rozszerzonym wobec zmian klimatu nie powinna skutkować niewspółmiernym do rodzaju i skali przedsięwzięcia zwiększeniem wymagań formalnych i utrudnieniem procesu inwestycyjnego, w szczególności wobec przedsięwzięć opartych na nowoczesnych technologiach. W poradniku podkreślono jednocześnie, że analiza wpływu przedsięwzięcia na klimat i mitygacja są jednymi z wielu zagadnień podlegających ocenie. Nie powinny tym samym pomniejszać wagi innych aspektów środowiskowych, w szczególności dogłębnej analizy bezpośredniego oddziaływania emisji, np. na stan powietrza atmosferycznego. Zauważyć należy również, że jedynie wąska grupa przedsięwzięć – ocenianych jako pojedyncze inwestycje może mieć wpływ na klimat na poziomie umożliwiającym jego ocenę. Złożony charakter fizyki i chemii atmosfery, mnogość czynników decydujących o zmianach klimatu i niedoskonałości współczesnych modeli matematycznych sprawiają, że uzyskanie wyników prognoz nie budzących wątpliwości jest praktycznie niemożliwe. Można natomiast, licząc się również z niepewnością oceny, oszacować ilość gazów cieplarnianych jaka będzie związana z przedsięwzięciem. W poradniku określono ogólną zasadę oceny emisji na wszystkich etapach „życia” przedsięwzięcia, w tym na etapie realizacji, eksploatacji i po jej zakończeniu, również związanym z rozbiórką. Wobec większości przedsięwzięć polegających na budowie instalacji wytwórczych emisja na etapie realizacji oraz po zakończeniu eksploatacji jest pomijalnie mała w stosunku do emisji towarzyszącej ich eksploatacji. W takich przypadkach pominięcie tych etapów i staranne obliczenia emisji związanej z eksploatacją zapewniają ograniczenie niepewności całkowitej emisji gazów cieplarnianych związanych z przedsięwzięciem (zasada optymalizacji analizy). Dla niektórych rodzajów przedsięwzięć oprócz emisji bezpośredniej, istotna może być również emisja pośrednia, wywołana zapotrzebowaniem na energię elektryczną. Przedsięwzięcia związane ze zmianą sposobu użytkowania gruntu na bardzo dużej powierzchni mogą wymagać również oceny innych aspektów, jak zmiana klimatu w skali mikro (lokalnych warunków klimatycznych) i sekwestracja dwutlenku węgla. W poradniku przewidziano również przypadki przedsięwzięć, które charakteryzuje nieznaczna emisja gazów cieplarnianych. W takich sytuacjach nie ma potrzeby przeprowadzania pełnej analizy śladu węglowego (ilościowej).

    Ślad węglowy

    Poradnik rekomenduje stosowanie podstawowej metody oceny śladu węglowego – EBI (Europejskiego Banku Inwestycyjnego), bazującej na emisji bezwzględnej ekwiwalentu CO2 oraz różnicy emisji prognozowanej i emisji referencyjnej, z zastrzeżeniem:

    • w przypadku przedsięwzięć z dofinansowaniem z funduszy UE: nie stosuje się progów określonych przez EBI dla poszczególnych rodzajów przedsięwzięć,
    • w przypadku OOŚ: zastosowanie adekwatne do rodzaju przedsięwzięcia oraz ryzyka klimatycznego. Gdy przedsięwzięcie powoduje zaniedbywalne, niewielkie emisje gazów cieplarnianych, które trudno wyliczyć, w takim przypadku powinna wystarczyć analiza opisowa oparta na założeniach metody EBI lub innych uznanych metodyk analizy śladu węglowego (punkt 4.23.5 poradnika).

    Ślad węglowy obejmuje dwutlenek węgla, metan, podtlenek azotu, fluorowęglowodory, perfluorowęglowodory, heksafluorek siarki i trifluorek azotu, wyrażone jako ekwiwalent CO2. Ocenie podlegają zarówno emisje bezpośrednie z poszczególnych procesów i instalacji, jak również emisje pośrednie, związane z zapotrzebowaniem energetycznym, logistyką, etc.

    Ślad węglowy wyznaczany metodą EBI uwzględnia wspomnianą wcześniej zasadzę optymalizacji analizy, określając dla poszczególnych rodzajów przedsięwzięć granice obliczeń gazów cieplarnianych i aspekty pomniejsze, które należy pominąć.

    Odporność na klęski żywiołowe

    mitygacja zmiana klimatuPrognozowana zmiana klimatu obejmuje następujące zjawiska:

    • zwiększenie częstotliwości występowania temperatur ekstremalnych,
    • częstsze występowanie powodzi w okresie zimowym,
    • zwiększenie częstości i zakresu występowania innych zdarzeń ekstremalnych, takich jak wiatry huraganowe, opady atmosferyczne oraz fale upałów i chłodu,
    • zmniejszenie opadów w okresie letnim,
    • wzrost temperatury wody,
    • zwiększenie zagrożenia pożaru lasów.

    Podatność przedsięwzięcia na potencjalne skutki zmian klimatu oceniana jest przynajmniej wobec ww. zjawisk. Ocena powinna obejmować:

    • ryzyko zalania w trakcie powodzi wraz z potencjalnymi konsekwencjami,
    • ograniczenie dostępności wody, w tym wody do obiegów chłodniczych, np. wody chłodzącej na potrzeby elektrowni, również wobec zmiany parametrów wody (podwyższenie temperatury lub pogorszenie innych parametrów),
    • odporność na wysokie i niskie temperatury powietrza, utrzymujące się przez długi czas,
    • odporność na wiatry huraganowe (wobec obiektów budowalnych uregulowana wymaganiami prawa budowlanego),
    • narażenie na bezpośrednie i pośrednie skutki pożaru lasów.

    Zakres oceny rekomendowanej w poradniku obejmuje skutki bezpośrednie. Jeśli znaczenie środowiskowe mogą mieć również skutki pośrednie, takie jak ograniczenia w dostawie energii elektrycznej, paliw, surowców, przeanalizowany powinien zostać ich potencjalny wpływ na środowisko, w szczególności procedury awaryjnego zatrzymania instalacji i możliwość wystąpienia emisji wyjątkowych.

    Oficjalnym źródłem informacji o potencjalnych scenariuszach klimatycznych i ich skutkach jest Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030, oceniający wpływ potencjalnych zmian klimatu na poszczególne sektory gospodarki, takie jak:

    • rolnictwo i leśnictwo,
    • energetyka,
    • transport,
    • gospodarka przestrzenna i budownictwo,
    • gospodarka wodna.

    Różnorodność biologiczna – utrata siedlisk

    Znaczący element OOŚ stanowi ocena w jakim stopniu przedsięwzięcie wpłynie na siedliska i korytarze ekologiczne. Poradnik przygotowania inwestycji z uwzględnieniem zmian klimatu, ich łagodzenia i przystosowania do tych zmian oraz odporności na klęski żywiołowe rekomenduje aby przy określaniu oddziaływań wykorzystywać kryteria znaczenia, w szczególności rozpowszechnienie gatunków (rzadkość) i możliwość ich szybkiego powrotu do poprzedniego stanu (wrażliwość). Analiza obejmuje zarówno bezpośrednie oddziaływanie przedsięwzięcia, jak i ocenę skutków jakie może spowodować potencjalna zmiana klimatu.

    Analiza cyklu życia

    Poradnik nie zaleca jednoznacznie konieczności przeprowadzenia analizy cyklu życia produktu lub przedsięwzięcia, wskazując jedynie na możliwość wykonania takiej analizy, zaznaczając jednocześnie, że pełna ocena cyklu życia może być czasochłonna i bardzo kosztowna. Nie zostały określone kryteria oceny wyników analizy, w szczególności negatywna ocena celowego skrócenia czasu życia produktu, stanowiąca jeden z kluczowych elementów współczesnego rynku i przyczyniająca się do zwiększenia emisji gazów cieplarnianych i potencjalnej zmiany klimatu.

    Poradnik dostępny jest na stronie:
    https://klimada.mos.gov.pl/wp-content/uploads/2015/11/
    Poradnik_przygotowania_inwestycji_z_uwzglednieniem_zmian_klimatu_ich_lagodzenia_i_przystosowania
    _sie_do_tych_zmian_oraz_odpornosci_na_kleski_zywiolowe.pdf

    Aktualności
    • 16
      czerwiec
      W sesji jesiennej 2025 roku odbędą się następujące kursy: - Specjalista ds. Emisji   23-24 września 2025 - Obliczenia rozprzestrzeniania zanieczyszczeń w powietrzu   28-29 października 2025 - Bilans LZO   25-26 listopada 2025 Zapisy poprzez formularze dostępne na ww. stronach. Zapraszamy
    • 28
      maj
      Zapraszamy na 3. Europejskie Forum Pelletu połączone z 10. Forum Pelletu. Wydarzenia odbędą się w dniach 12-13 czerwca 2025 r. w Gdyni. Organizowane przez Magazyn Biomasa Forum Pelletu to miejsce spotkań producentów i dystrybutorów pelletu i kotłów pelletowych, dostawców technologii, przedstawicieli sektora energetycznego i ciepłowniczego, a także samorządów i stowarzyszeń branżowych.  Wydarzenie będzie miejscem wymiany aktualnych informacji na temat innowacji technologicznych, nowych trendów i prognoz dla europejskich rynków pelletu. Program konferencji obejmuje następujące zagadnienia: Europejskie regulacje dla pelletu drzewnego Zmiany w certyfikacji pelletu  Polski rynek pelletu w Europie – interakcje z innymi państwami Rynek urządzeń grzewczych na pellet w Polsce – stan aktualny i prognozy rozwoju Szczegółowe informacje są dostępne na stronie https://magazynbiomasa.pl/forum-pelletu
    • 05
      maj
      W minionym tygodniu zostały opublikowane roczne oceny jakości powietrza za rok 2024 – kluczowe dokumenty dla końcowego etapu procesu inwestycyjnego (uzyskania pozwolenia zintegrowanego lub pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza). Wskazane w raportach obszary przekroczeń standardów jakości powietrza, które zgodnie z art. 225 ustawy Prawo ochrony środowiska determinują konieczność przeprowadzenia postępowania kompensacyjnego dla instalacji nowych lub zmienianych w sposób istotny, będą obowiązywały przez rok, do momentu opublikowania rocznej oceny jakości powietrza za rok 2025 (30.04.2026). Raporty dla poszczególnych województw i szczegółowe informacje o systemie rocznych ocen w kontekście postępowań kompensacyjnych przedstawiamy na stronie https://wszystkooemisjach.pl/409/roczna-ocena-jakosci-powietrza
    NEWSLETTER:
    Jeśli chcesz otrzymywać powiadomienia o nowych artykułach zapisz się
     
    Szkolenie 2025 Specjalista ds Emisji Emisje Zanieczyszczenie powietrza
    Szkolenie 2025 Bilans LZO
    Szkolenie 2025 Rozprzestrzenianie zanieczyszczeń powietrza
    Katalizatory do redukcji LZO - Katalizator Grupa PONER
    obliczenia śladu węglowego
    Operat FB

    Zobacz komunikaty KE / JRC / UE-BRITE (IPPC Bureau) / INCITE / Rada Unii Europejskiej / Rada Europejska / US EPA / EEA / NIK / ETO / GDOŚ / GIOŚ / WIOŚ / IOŚ / MKiŚ:

    CBAM: Public consultation on the extension of CBAM to downstream products (2.7.2025)

    CBAM: Commission announces plan to mitigate carbon leakage risk for exporters (2.7.2025)

    EEA: Emission of dust, nitrogen oxides and sulphur dioxide from large combustion plants in the EU-27 (30.6.2025)

    EEA: National air pollutant emissions data viewer 2005-2023 (27.6.2025)

    EEA: Annual European Union Informative Report 1990-2023 to the Convention on Long-range Transboundary Air Pollution (27.6.2025)

    EEA: Air pollution in Europe — 2025 reporting status under the National Emission reduction Commitments Directive (27.6.2025)

    KOBiZE: Europejski Centralny Bank Węglowy (ECCB) jako odpowiedź na zmieniające się uwarunkowania systemu EU ETS (27.06.2025)

    EEA: Trends in EU emissions of BaP, Cd, Pb, Hg, As and Ni, between 2005 and 2023 (26.6.2025)

    EEA: Trends in EU emissions of NH3, NMVOCs, NOx, SO2, primary PM2.5, primary PM10, BC and CO, between 2005 and 2023 (26.6.2025)

    EEA: Sectors and activities contributing to emissions of the five regulated air pollutants in EU Member States in 2023 (24.6.2025)

    Rada Unii Europejskiej: Upraszczanie wymogów dotyczących sprawozdawczości i należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (23.6.2025)

    Rada Unii Europejskiej: Graniczna opłata węglowa CBAM – Rada i Parlament uzgadniają jej uproszczenie (18.6.2025)

    EPA [biopaliwa] Proposes New Renewable Fuel Standards to Strengthen U.S. Energy Security, Support Rural America, and Expand Production of Domestic Fuels (13.6.2025)

    EPA [samochody elektryczne] Administrator Zeldin Celebrates President Trump Officially Ending California’s Vehicle Waivers, Delivering Another Major Blow to the EV Mandate (12.6.2025)

    EPA [rtęć] Completes Mercury Removal Action in St. Louis (12.6.2025)

    EPA [szkolenia z zakresu rekultywacji skażonych terenów poprzemysłowych] Registration Open for National Brownfields Training Conference, August 5-8 in Chicago (12.6.2025)

    EEA: Fine particulate matter (PM2.5) concentrations in European cities: spatial and sector-specific contributions and costs of premature deaths (12.6.2025)

    EPA [energetyka, CCS] Proposes Repeal of Biden-Harris EPA Regulations for Power Plants, Which, If Finalized, Would Save Americans More than a Billion Dollars a Year (11.6.2025)

    ETO: Pożary lasów – działania sfinansowane przez Unię nie przyniosły jednoznacznych rezultatów (11.6.2025)

    EEA: Population-weighted concentration of PM₂.₅ in the richest and poorest (as measured by GDP per capita, PPS) quintile of NUTS3 regions in the EU-27 (10.6.2025)

    EEA: Ratio of PM₂.₅ population weighted concentrations: Most Deprived (i.e. poorest) Quintile/Least Deprived (i.e. richest) Quintile; GDP per capita PPS (10.6.2025)

    EEA: Social fairness in preparing for climate change: how resilience can benefit communities across Europe (10.6.2025)

    JRC: High resolution assessment of air quality and health in Europe under different climate mitigation scenarios (6.6.2025)

    Instrat: Fundusz Modernizacyjny dla regionów wykluczonych z FST – co dalej z pomocą dla Turowa, Lubelszczyzny, Kozienic czy Połańca? (5.6.2025)

    IOŚ: Konferencja dot. wdrażania zasad ekoprojektowania w małych i średnich przedsiębiorstwach (MŚP) i opracowywaniu Cyfrowych Paszportów Produktowych oraz ocenie cyklu życia produktu – LCA (5.6.2025)

    EPA [niedoszacowanie odległości, na jaką niebezpieczne chemikaliów mogą się rozprzestrzenić w powietrzu w najgorszym scenariuszu uwolnienia] fines Valero Wilmington Refinery for chemical safety violations (4.6.2025)

    JRC: Konkurencyjność fotowoltaiki słonecznej w Unii Europejskiej (4.6.2025)

    EEA: Average CO2 emissions from new cars and new vans slightly increased in 2024 (4.6.2025)

    Zobacz bieżące artykuły w Atmospheric Environment:

    Real-time contributions of different types of VOCs to O3 formation in a typical industrial park: capturing features at hourly resolution

    Prediction of elemental carbon and organic carbon using a hybrid deep learning model integrated temporal dependencies and meteorological features

    Spatiotemporal variation and source apportionment of ultrafine particles near brussels airport (Belgium)

    Zobacz EUR-Lex:

    Decyzja delegowana Komisji UE 2025/737 z dnia 15 kwietnia 2025 r. w sprawie jednostronnego włączenia przez Finlandię sektorów do unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji w odniesieniu do sektora budynków, sektora transportu drogowego i sektorów dodatkowych na podstawie art. 30j dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (26.6.2025)

    Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2025/1214 z dnia 17 czerwca 2025 r. w sprawie zmiany rozporządzenia UE 2019/631 w celu uwzględnienia dodatkowej elastyczności w obliczeniach dotyczących zapewniania przez producentów zgodności z normami emisji CO2 dla nowych samochodów osobowych i nowych lekkich pojazdów użytkowych w odniesieniu do lat kalendarzowych 2025–2027 (19.6.2025)

    Decyzja wykonawcza Komisji UE 2025/1100 z dnia 23 maja 2025 r. w sprawie przyjęcia wytycznych dotyczących wdrażania niektórych kryteriów kwalifikacji strategicznych projektów na rzecz neutralności emisyjnej określonych w art. 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2024/1735 (18.6.2025)

    Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego – Europejska strategia dotycząca paliw ciekłych na rzecz zrównoważonego, przystępnego cenowo i odpornego przejścia na gospodarkę niskoemisyjną (16.6.2025)

    Rozporządzenie delegowane Komisji UE 2025/1131 z dnia 26 marca 2025 r. zmieniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE nr 691/2011 w odniesieniu do inwestycji w łagodzenie zmiany klimatu i wprowadzające klasyfikację celów środowiskowych (4.6.2025)

    Komunikat Komisji – Publikacja łącznej liczby uprawnień znajdujących się w obiegu w 2024 r. do celów rezerwy stabilności rynkowej w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (4.6.2025)

    Decyzja wykonawcza Komisji UE 2025/1046 z dnia 26 maja 2025 r. w sprawie uznania, że sprawozdanie przedłożone przez Szwecję na podstawie art. 31 ust. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2018/2001 zawiera dokładne dane służące do pomiaru emisji gazów cieplarnianych związanych z uprawą jęczmienia, bobu, rzepaku, żyta, pszenżyta, pszenicy zwyczajnej i groszku łąkowego w tym państwie członkowskim (28.5.2025)

    Komunikat Komisji – Wytyczne w zakresie celów dotyczących stosowania paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego w sektorach przemysłu i transportu (27.5.2025)

    Zalecenie Komisji UE 2025/1021 z dnia 22 maja 2025 r. w sprawie ubóstwa transportowego: jak zapewnić przystępną cenowo, dostępną i sprawiedliwą mobilność (26.5.2025)

    Decyzja Komisji z dnia 24 marca 2025 r. zlecająca centralnemu administratorowi rejestru Unii wprowadzenie zmian w tabelach krajowego rozdziału uprawnień Belgii, Danii, Niemiec, Irlandii, Hiszpanii, Francji, Chorwacji, Włoch, Luksemburga, Węgier, Niderlandów, Austrii, Polski, Rumunii, Finlandii i Szwecji do rejestru Unii (26.5.2025)